Ο Νομός της Καρδίτσας: Γενικές πληροφορίες

Ο Νομός Καρδίτσας βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Θεσσαλίας και συνορεύει βόρεια με το Νομό Τρικάλων, ανατολικά με το Νομό Λάρισας, νότια με τους Νομούς Φθιώτιδας και Ευρυτανίας και τέλος δυτικά και νοτιοδυτικά με τους Νομούς Άρτας και Αιτωλοακαρνανίας αντίστοιχα. Έχει έκταση 2.636 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 130.000 περίπου. Συγκεντρώνει ποσοστό 1.2% του πληθυσμού της χώρας, παράγοντας το 1% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος και έχει τη μεγαλύτερη συμμετοχή της γεωργίας στο ΑΕΠ (3.3%). Απέχει από την Αθήνα περίπου 305 χιλιόμετρα, τη Θεσσαλονίκη 220 χιλιόμετρα, τη Λάρισα 56 χιλιόμετρα και τα Τρίκαλα 25 χιλιόμετρα.


Ο Νομός είναι κατά το ήμισυ ορεινός και κατά το άλλο ήμισυ πεδινός. Το Δυτικό τμήμα του Νομού Καρδίτσας ανήκει στον ορεινό όγκο των Θεσσαλικών Αγράφων και αποτελεί τμήμα της οροσειράς της Πίνδου, ενώ το Ανατολικό αποτελεί τμήμα του Θεσσαλικού κάμπου. Η σημαντικότερη ασχολία των κατοίκων στο πεδινό τμήμα του Νομού Καρδίτσας είναι η γεωργία. Το σύνολο της καλλιεργήσιμης γης ανέρχεται στα 1,1 εκατομμύρια στρέμματα. Περισσότερα από 600 χιλιάδες στρέμματα πεδινής έκτασης καλύπτονται από βαμβακοφυτείες. Άλλες σημαντικές καλλιέργειες είναι: το καλαμπόκι, η μηδική, ο καπνός, η βιομηχανική ντομάτα και τα αμπέλια. Οι περιοχές του Μοσχάτου, Μορφοβουνίου και Μεσενικόλα παράγουν εξαίρετης ποιότητας κρασί. Σημαντικός είναι ο ρόλος της κτηνοτροφίας στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου, κυρίως στα ορεινά όπου εκτρέφονται χιλιάδες βοοειδή, καθώς επίσης και ο οικοτουρισμός με κέντρο τη Λίμνη Πλαστήρα.

Η Καρδίτσα χαρακτηρίζεται από την αντίθεση της άγριας ομορφιάς της οροσειράς των Αγράφων και της ηρεμίας του ατελείωτου Θεσσαλικού κάμπου. Πολλές είναι οι περιοχές της που εντυπωσιάζουν με την ανόθευτη ομορφιά τους. Το μαγευτικό τοπίο της λίμνης Πλαστήρα που προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες, η άγρια ομορφιά της ορεινής Αργιθέας, τα πανέμορφα ελατοδάση, οι διαδρομές στα παραδοσιακά χωριά, η περιήγηση στα όμορφα μοναστήρια και εκκλησίες, η πόλη της Καρδίτσας και άλλα αξιοθέατα προσφέρουν στον επισκέπτη πολλές ημέρες ευχάριστης παραμονής.

Όσοι αγαπούν τη δράση μπορούν να διαλέξουν από μια μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων. Οι διαδρομές με αυτοκίνητο μέσα σε ελατοδάση είναι εντυπωσιακές. Οι πλαγιές των βουνών προσφέρονται για πορείες. Οι πιο τολμηροί μπορούν να απολαύσουν τη θέα από ψηλά με το αλεξίπτωτο πλαγιάς. Οι φίλοι του ποδηλάτου θα βρούνε όλη την απαραίτητη υποδομή ώστε να απολαύσουν τις ατελείωτες διαδρομές του δάσους δίπλα στη λίμνη. Η λίμνη προσφέρεται για κανό, υδροποδήλατα ή μια απλή βαρκάδα με κουπιά. Σημειώστε πως απαγορεύονται αυστηρά εξωλέμβιοι ή άλλα μηχανικά μέσα κίνησης στο νερό. Οι φίλοι του ψαρέματος μπορούν να ψαρέψουν στη λίμνη ή σε ποτάμια. Ακόμη μπορείτε να ασχοληθείτε με κυνήγι ή σκοποβολή στα δυο σκοπευτήρια. Το μικρό και όχι καλά οργανωμένο ακόμη χιονοδρομικό κέντρο προσφέρει αρκετή διασκέδαση με το χιόνι κυρίως στα παιδιά.

Η Καρδίτσα παρουσιάζει ιδιαίτερο πολιτιστικό ενδιαφέρον. Στον κάμπο υπάρχει έντονη η παρουσία του αυθεντικά πεδινού και ντόπιου στοιχείου, των Καραγκούνηδων. Πληθώρα παραδοσιακών στοιχείων εμφανίζονται μέσα από τις ποικίλες εορταστικές εκδηλώσεις και τα έθιμα που αναβιώνουν στα περισσότερα χωριά του κάμπου (Ρουγκάτσια, Σεργιάνι, Καραγκούνικος Γάμος). Στα ορεινά, οι κάτοικοι ανέπτυξαν ιδιαίτερα πολιτισμικά στοιχεία, ήθη και έθιμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αργιθεάτικη δημοτική μουσική και οι χοροί, όπως ο “κλειστός χορός” που είναι ξεχωριστοί στην Ελλάδα.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Οι Καρδιτσιώτες προγονοί μας, και ιδιαίτερα οι κάτοικοι της ορεινής περιοχής, κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας προσπάθησαν πολλές φορές να αποκτήσουν το μεγαλύτερο ανθρώπινο αγαθό, την πολυπόθητη ελευθερία. Ας δούμε τις σπουδαιότερες επαναστατικές ενέργειες τους.

Στα 1600 - 1601 μ.Χ. έγινε η πρώτη οργανωμένη εξέγερση από το μητροπολίτη της Λάρισας Διονύσιο το Φιλόσοφο, που οι Τούρκοι κοροϊδευτικά τον ονόμασαν «Σκυλόσοφο». Δεν πέτυχε όμως το κίνημα αυτό, με αποτέλεσμα να θανατωθούν πολλοί Αγραφιώτες. Ανάμεσα τους και ο Άγιος Σεραφείμ, Αρχιεπίσκοπος Φαναριού και Νεοχωρίου. Δέκα χρόνια αργότερα ο Διονύσιος, πίστεψε στις υποσχέσεις των Ισπανών, ότι θα τον βοηθήσουν, και οργάνωσε δεύτερη επανάσταση στη Θεσσαλία και την Ήπειρο. Αυτή τη φορά οι Τούρκοι τον έπιασαν σε ένα σπήλαιο στα Γιάννενα και τον έγδαραν ζωντανό.
Το 1770 μ.Χ. εκδηλώθηκε στον ελληνικό χώρο το Κίνημα του Ορλόφ, που είναι γνωστό και με το όνομα «Ορλοφικά». Κατά τη διάρκεια του επαναστατικού αυτού κινήματος πάρα πολλά χωριά της ιδιαίτερης περιοχής μας καταστράφηκαν και αρκετοί κάτοικοι έχασαν τη ζωή τους ή τα εγκατέλειψαν οριστικά.
Το 1808 μ.Χ. ο καπετάνιος των Χασίων παπά - Θύμιος Βλαχάβας προετοίμασε πολύ καλύτερα το δικό του επαναστατικό κίνημα. Σ' αυτό πήραν μέρος και πολλοί Αγραφιώτες. Ο Βλαχάβας πρόβαλε μεγάλη αντίσταση και πολέμησε ηρωικά με τα λίγα αλλά διαλεχτά παλικάρια του εναντίον των Τούρκων, στην Καλαμπάκα και σε άλλα μέρη. Δυστυχώς όμως, πιάστηκε αιχμάλωτος με δόλιο τρόπο και θανατώθηκε στα Γιάννενα με φρικτά βασανιστήρια.
Το 1821 μ.Χ. κατά τη διάρκεια της μεγάλης Επανάστασης ξεσηκώθηκαν και τα Άγραφα. Ο οπλαρχηγός Κώστας Βελής κυκλοφόρησε και σχετική προκήρυξη στις 10 Μαΐου του 1821. Στη συνέχεια ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και άλλοι οπλαρχηγοί έδωσαν εδώ σπουδαίες μάχες με τους Τούρκους. Με το τέλος της Επανάστασης του 1821 το Ευρυτανικό τμήμα των Αγράφων απελευθερώθηκε, ενώ το θεσσαλικό τμήμα συνέχισε να είναι υπό την εξουσία των Τούρκων.
Το 1854 μ.Χ. έχουμε νέα επαναστατική εξέγερση στη Θεσσαλία, που αποτελούσε συνέχεια του 1821 και στην οποία πρωτοστάτησαν οι αξιωματικοί της Χωροφυλακής Π. Βακάλογλου και Ν. Φιλάρετος. Στην περιοχή της Καρδίτσας οι επαναστάτες έδωσαν νικηφόρες μάχες στα χωριά Φανάρι, Κανάλια, Άγιο Γεώργιο, Λουτρό, Χαλαμπρέζι (Κέδρο), Τσαμάσι (Ανάβρα), Βλάσδο (Μοσχάτο), Εκίμ Βελέσι (Πεδινό), Παραπράσταινα (Προάστιο) και Μουζάκι. Δυστυχώς όμως, οι Μεγάλες Δυνάμεις, και κυρίως η Αγγλία και η Γαλλία, ήταν αντίθετες στην εξέγερση αυτή και υποχρέωσαν την Ελλάδα να αποσύρει τα στρατεύματα της από τη Θεσσαλία. Έτσι, έσβησε κι αυτό το κίνημα.
Το 1866 μ.Χ., όταν έγινε η Κρητική Επανάσταση, οι Θεσσαλοί, και κυρίως οι Αγραφιώτες, ξεσηκώθηκαν και πάλι. Κέντρα της επαναστατικής δράσης αυτή τη φορά ήταν τα ξακουστά μοναστήρια της Ρεντίνας και της Μονής Σπηλιάς στα Κουμπουριανά. Μην έχοντας όμως τη βοήθεια και συμπαράσταση της μητέρας Ελλάδας, οι ντόπιοι επαναστάτες δεν μπόρεσαν να προβάλουν αποτελεσματική αντίσταση στον πολυάριθμο στρατό των Τούρκων κι έτσι απέτυχε κι αυτή η εξέγερση, ενώ τα μοναστήρια έπαθαν μεγάλες καταστροφές.

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε πότε ακριβώς και ποιοι κήρυξαν και διέδωσαν τη θρησκεία του Εσταυρωμένου στην ιδιαίτερη περιοχή μας. Από τις λίγες πηγές που υπάρχουν (σε πολλά σημεία ασαφείς και αβέβαιες) τα παρακάτω τρία πρόσωπα φαίνεται πως κήρυξαν εδώ το χριστιανισμό.
Πιθανό είναι ο Απόστολος Παύλος, το 50 μ.Χ. , όταν από τη Βέροια κατέβαινε στην Αθήνα να πέρασε και από τη Θεσσαλία και να κήρυξε και στη δική μας περιοχή. Σε κάποια πηγή αναφέρεται ότι ο Απόστολός Ανδρέας πέρασε από τα μέρη της Θεσσαλίας και κήρυξε το λόγο του Χριστού. Δεν μπορούμε ωστόσο να είμαστε βέβαιοι αν πέρασε και από τον ιδιαίτερο τόπο μας.
Το βέβαιο είναι, κατά την εκκλησιαστική παράδοση, ότι πέρασε από την περιοχή μας και κήρυξε το Χριστό ο Ηρωδίωνας, συγγενής του Αποστόλου Παύλου, που ονομάζεται και «Ισαπόστολος». Στις διάφορες εκκλησιαστικές πηγές τον συναντάμε και με τα ονόματα: Ηρωδιανός , Ρόδων , Ροδίων. Ο Ηρωδίωνας όπως είναι γενικά αποδεκτό κήρυξε στη Λάρισα, στη Δημητριάδα, στα Τρίκαλα, στη δική μας εδώ πόλη της Μητρόπολης, στην αρχαία πόλη όπου σήμερα είναι το Φανάρι, και σε άλλες προφανώς αρχαίες πόλεις της περιοχής μας. Γενικά , η προσφορά του Ηρωδίωνα στη διάδοση του Χριστιανισμού υπήρξε πράγματι μεγάλη, γι' αυτό και δίκαια χαρακτηρίζεται ως εκκλησιαστικός «Θεσσαλάρχης».
Φαίνεται ότι και άλλα άγνωστα μέχρι σήμερα πρόσωπα κήρυξαν τη θρησκεία του Χριστού στον ιδιαίτερο τόπο μας, από το δεύτερο μισό του 1ου μ.Χ. αιώνα και τους επόμενους δύο (2ο - 3ο), που ήταν δύσκολοι στη διάδοση και στερέωση του Χριστιανισμού. Δεν διασώθηκαν όμως τα ονόματά τους ούτε στην εκκλησιαστική μας παράδοση ούτε σε γραπτές πηγές της ιστορίας μας.